بسیج اندیشه ها : فاز اول (مشکل یابی)

این روش که در این پست مورد بحث قرار می گیرد ، یکی از بهترین روشها  جهت ریشه یابی مشکل و اولویت بندی کردن نظرات و پیشنهادات و در نهایت حل چالش می باشد. این روش دارای 2 فاز می باشد.

فاز اول :

انتخاب چالش یا مشکل و دریافت نظرات و دسته و بندی آنها

فاز دوم:

ارائه راه حل در جهت حل این چالش می باشد.

که در این پست تنها در مورد فاز اول بحث می شود. همچنین یک مثال که اینجانب آن را به طور عملی اجرا نموده ام جهت باز شدن مطلب ارائه می نمایم.

در فاز اول بعد از اینکه موضوع مورد بحث ما انتخاب گردید؛ 4 مرحله جهت انجام فرآیند فاز اول پیش رو داریم.

الف: استخراج نظرات

ب: دسته بندی نظرات

ج: مرتب کردن نظرات از بزرگ به کوچک

د: قرار دادن نظرات دسته بندی شده در جدول(استخوان ماهی)

 الف : استخراج نظرات:

در انجام این روش مواردی را باید رعایت کرد که توجه به انجام دقیق آنها ضرروری می باشد.

1-مشارکت همه افراد : برای مشارکت همه افراد در این طرح باید جملات تشویقی استفاده کرد تا فرد شرکت کننده احساس کند که در این طرح شرکت دارد و همچنین وادار به فکر کردن بیشتر شود تا جملات بیشتری از درون ذهن فرد استخراج گردد.

2-کاغذهای یکسان : فلسفه این کار مربوط به احساس امنیت فرد نظر دهنده می باشد.زیرا افراد شرکت کننده در این طرح راحت تر به اظهار نظر و بیان نظرات می پردازند و خیالشان از بابت اینکه مرد تمسخر و یا خنده دیگر افراد گروه قرار بگیرند آسوده تر می شود.  

3-استفاده از ماژیک یک رنگ و کاغذ کوچک: دلیل استفاده از ماژیک یک رنگ برمی گردد به مورد دوم (که ملاک مشخص نشدن هویت فرد نظر دهنده می باشد).همچنین لزوم استفاده از ماژیک و کاغذهای کوچک به دلیل اینکه افراد نظر دهنده حتی المکان از عبارتهای کوتاه و مختصر در بیان (نوشتن)اظهاراتشان استفاده بکنند.

4-جمع آوری لحظه به لحظه نظرات: حکمت جمع آوری لحظه به لحظه هم تنها به دلیل مغرور نشدن فرد نظر دهنده به تعداد نظراتی که وی ارائه کرده و همچنین فشار به فرد مشارکت کننده تا اعماق فکر و اندیشه خود را واکاوی نماید و نظرات پنهان و دیده نشده فرد هم استخراج گردد.

5-تشویق کردن افراد توسط فرد جمع آوری کننده نظرات و مدیر جلسه:  که این اقدام باعث جستجو و کنکاش بیشتر افراد شرکت کننده در ذهن خود می شود و شرکت کننده ها سعی بیشتری در ارائه نظرات از خود نشان می دهند.

6-جمع آوری نظرات و خواندن آنها : بعد از اینکه فرد جمع آوری کننده نظر و مدیر جلسه متوجه گردیدند که افراد دیگر ایده و عبارت جدیدی به ذهنشان نمی رسد و روند ارائه نظر کند گردیده است اقدام به خواندن نظرات می کند و بقیه افراد به این نظرات گوش می کنند. این کار باعث می شود تا در ذهن افراد  جرقه جدیدی زده شود و مطالب جدیدی به ذهنشان خطور پیدا کند. این جمع آوری و خواندن نظرات 3 بار تکرار می شود.

نکته  اول : تعداد افراد شرکت کننده در این روش  معمولا بین 6 تا 9 نفر می باشد.

نکته دوم : جهت دهی مدیر جلسه باید صفر باشد. به عبارتی مدیر جلسه نباید در نظرات افراد اعمال نظر نماید.

نکته سوم: نوشتن با گفتن تفاوت دارد. لذا ما از روش نوشتن استفاده می کنیم.

ب : دسته بندی نظرات

بعد از اینکه مراحل بالا را انجام دادیم و دیگر افراد نظری را جهت ارائه نداشتند اقدام به دسته بندی اطلاعات می نماییم. در این قسمت ابتدا عناوین کلی را جدا می نماییم و به صورت یک تیتر کلی در نظر میگیریم .سپس نظرات نوشته شده برروی کاغذ را  زیرعناوین مربوطه قرار می دهیم. به طور مثال عناوین اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و... . و نظرات هم، بسته به تیترهای اصلی تقسیم بندی می گردند.

ج: مرتب سازی نظرات  

در این قسمت  ما تعداد نظرا ت را که در هر دسته بندی قرار گرفته اند را مورد بررسی و شمارش قرار می دهیم. مثلا اجتماعی 13 نظر ، سیاسی 10 نظر و فرهنگی 7 نظر. همچنین این تیترها را براساس تعداد نظرات از بزرگ به کوچک مرتب می کنیم.

د: قرار دادن نظرات مرتب شده ( عناوین ) به روش استخوان ماهی

در این قسمت اطلاعات مرتب شده را به صورت یک گراف (شکل یک استخوان ماهی) قرار داده و هرکدام از عناوین را مورد نقد قرار می دهیم که در پایان منجر به ارائه راه حال می گردد. البته ارائه راه حل در فاز دوم می باشد که در پست بعدی مورد بررسی قرار می گیرد.

گزارش کار:

در ابتدا 5 نفر با ترکیب 3 خانم و 2 آقا انتخاب گردیدند. چالش مطرح شده در این جلسه سوال مطرح شده در زیر می باشد.

چرا کودکان امروزی تا این حد به کامپیوتر ، موبایل ، تبلت و بازیهای آن اعتیاد پیدا کرده اند؟

 در طی این روش و در بخش اول تعداد 36 نظر و در بخش دوم 25 نظر و در بخش آخر 19نظر ، در مجموع تعداد 80 نظر و 10 عنوان اصلی جمع آوری گردید. که به شرح زیر می باشند.

چرا کودکان امروزی تا این حد  به کامپیوتر و موبایل و بازی های آن اعتیاد پیدا کرده اند؟

تقلید کودکان از پدر و مادر

1.      چون پدر و مادرها مرتب با موبایل مشغولند ، بچه ها از آنها می آموزند .

2.      تقلید کودکان از پدر و مادری که مرتب با گوشی کار می کنند .

3.      آموختن والدینی که خود در حال استفاده از موبایل یا تبلت هستند .

عدم تحرک

1.      چون اکثرا بی تحرکند از ورزش کردن گریزانند به این وسیله رو می آورند .

2.      به دلیل عدم علاقه به تحرک

3.      عدم علاقه به تحرکات بدنی

نا امن بودن محیط بیرون

1.      به دلیل عدم امنیت فضای خارج از منزل .

2.      به دلیل کمبود جای آپارتمانهای امروزی برای بازیهای فیزیکی .

3.      نا امن بودن محیط خارج از خانه .

4.      زندگی آپارتمانی آنها را مجبور می کند از این وسیله استفاده کنند .

متفرقه

1.      چون پدر مادر ها خیلی زود و در سن پایین موبایل در اختیار فرزندانشان می گذارند .

2.      به دلیل تبلیغات گسترده برای استفاده از آن .

3.      برای ساختن کاردستی به این وسیله رو می کنند .

4.      قدرت تخیل قوی دارند و از بازیها لذت می برند .

5.      هم ذات پنداری .

نبود سرگرمیهای مناسب

1.      نبود سرگرمی های کافی .

2.      تنوع سرگرمی ها .

3.      نبودن برنامه های کودک مناسب .

4.      نبودن برنامه های مناسب صدا و سیما برای کودکان .

5.      نبود سرگرمی برای بچه ها .

6.      نبود جا و مکانهای بزرگ برای بازی های فیزیکی .

همگانی شدن و پیشرفت تکنولوژی

1.      همگانی شدن وسایل ارتباطی .

2.      به دلیل وجود حداقل یک کامپیوتر یا موبایل یا تبلت در هر خانه .

3.      پیشرفت تکنولوژی .

4.      بعضی از بچه ها علوم و فن آوری را دوست دارند .

5.      نو آوری مستمر.

6.      در گذشته بر خلاف الان بچه ها کامپیوتر نداشتند .

7.      به علت دسترسی به اینترنت و سرچ کردن به هر سوالی که دارند می رسند

عدم داشتن هم بازی

1.      نداشتن همبازی

2.      کم تعداد بودن کودکان در هر خانه

3.      نبودن همبازی برای کودکان

4.      به دلیل عدم نیاز به همبازی با توجه به کمبود آن

5.      امکان استفاده از آن به تنهایی

6.      نداشتن دوست و همبازی در خانه و اصرار والدین به ساکت بازی کردن

7.      چون تنها وسیله سرگرم کننده بچه هاست

8.      چون دوست و همبازی ندارند به این وسیله رو می آورند

عدم توجه والدین

1.      عدم توجه والدین به کودکان

2.      به دلیل مشغله والدین که زمانی برای بازی با آنها ندارند

3.      برای ساکت کردن بچه ها از این وسیله استفاده می کنند

4.      والدین وقت کافی برای بچه ها ندارند این را وسیله آموزش می دانند

5.      آزادی عمل کودکان

6.      نبود حوصله لازم پدر و مادر برای بازی با کودکان

7.      وقت نداشتن والدین برای با کودک بودن

8.      به دلیل تمایل  والدین برای آرام ساختن فوری فرزندان

9.      کمتر شدن روابط خانوادگی

10.   وقت نگذاشتن والدین با کودکان

11.   ساکت کردن و بستن دهان کودکان با دادن گوشی به آنها

12.   نبود رفت و آمدهای خانوادگی

جذابیت بازی های کامپیوتری

1.      چون کودکان بازی های علمی تخیلی را دوست دارند

2.      به دلیل پر ذرق و برق بودن بازیهای کامپیوتری نسبت به بازیهای فیزیکی

3.      چون بازیهای خشن و اکشن را دوست دارند

4.      چون شلوغی را خیلی دوست دارند

5.      از دیدن فیلمهای آن لذت می برند

6.      به راحتی به بازیهای آن عادت می کنند

7.      از عکس گرفتن و نگاه کردن به آن لذت می برند

8.      جذابیت بازیهای کامپیوتری

9.      جاذبه های تصویری و صوتی

10.   سر گرمی و جذابیتهای مختلف در بازیهای کامپیوتری

11.   جذابیت داشتن بازیهای کامپیوتری

12.   دیدن انواع ماشین در بازی ها را دوست دارند

13.   تنوع خیلی زیاد بازیها

مزایای بازیهای کامپیوتری

1.      ارضای حس ماجراجویی و خشونت

2.      آشنایی با دنیای جدید

3.      برای پرکردن تنهایی هایشان از این وسیله کمک می گیرند

4.      متکی نبودن به زمان خاص

5.      مهارت پیدا کردن بچه ها به بازیهای کامپیوتری

6.      به دلیل ارتقا قدرت استفاده از کامپیوتر

7.      ذهن خلاق و تشویق والدین

8.      بر آورده شدن ذهنیات و تخیلات

9.      به دلیل کم هزینه بودن و فروانی آنها

10.   سهولت و نحوه استفاده از آن

11.   بی نیاز بودن به توانایی خواندن و نوشتن

12.   با جستجو کردن به دنیای جدیدی دست می یابند و هر روز تشویق می شوند

13.   متکی نبودن به زمان خاص

14.   ارضا شدن حس کنجکاوی

15.   کم خطر بودن وسایل ارتباطی نسبت به سایر وسایل بازی

16.   ارزان بودن آنها

17.   چون والدین در رسترس نیستند از این وسیله استفاده می کنند تا حال فرزندانشان را جویا شوند

18.   یادگیری بچه ها خیلی بهتر میشه هر روز کاری جدید می آموزند

19.   به دلیل ایجاد شخصیتهای تخیلی  در غالب تصاویر کامپیوتری کودکان از خیال پردازی بی نیاز می شوند.

عناوین و یا تیترهای اصلی:

1.      مزایای بازیهای کامپیوتری(19 رای)

2.      جذابیت بازیهای کامپیوتری (13 رای)

3.      عدم توجه والدین (12 رای)

4.      عدم داشتن همبازی (8 رای)

5.      همگانی شدن و پیشرفت تکنولوژی (7 رای)

6.      نبود سرگرمیهای مناسب (6 رای)

7.      متفرقه (5 رای)

8.      نا امن بودن محیط بیرون (4 رای)

9.      عدم تحرک (3 رای)

10.   تقلید کودکان از پدر و مادر (3 رای)

همانگونه که مشاهده می شود عناوین از فراوانی بالاتر به فراوانی کمتر  به صورت نزولی مرتب گردیده اند. سپس این عناوین و زیر شاخه های آن را در نمودار استخوان ماهی قرار می دهیم .   

   نمودار استخوان ماهی

در اینجا فاز اول کار ما به پایان می رسد و ادامه فاز دوم را در پست بعدی ارائه می نمایم.

با تشکر از آقای محسن اسماعیلی کاخ برای استفاده از مطالب وبلاگ ایشان.

دانلود فایل PDF مقاله